Historia IBB

Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk swoje powstanie zawdzięcza dalekosiężnej polityce i energii organizacyjnej prof. Józefa Hellera. Prof. Heller wraz z prof. Włodzimierzem Niemierko odbudowali polską biochemię i fizjologię zwierząt z gruzów i zniszczeń w powojennej Polsce. Przewodnicząc Komitetowi Biochemii i Biofizyki PAN od początku jego powstania w 1952 roku, prof. Heller skupiał wiedzę o uczonych, którzy wyszli cało z zawieruchy wojennej, głównie we Wrocławiu pod kierownictwem prof. Tadeusza Baranowskiego i w Gdańsku pod kierownictwem prof. Włodzimierza Mozołowskiego. Obaj byli wykształceni przez znakomitego uczonego w Zakładzie Chemii Lekarskiej we Lwowie – prof. Jakuba Parnasa.

W dniu 9 lutego 1954 roku Sekretariat Naukowy Prezydium Polskiej Akademii Nauk podjął uchwałę (Uchwała nr 26/54) w sprawie utworzenia – z dniem 1 maja 1954 r. – Zakładu Biochemii PAN jako pomocniczej jednostki naukowo-badawczej. Pierwotnie Zakład mieścił się na terenie trzech instytucji: Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie, Akademii Medycznej w Warszawie oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie. Kierownictwo Zakładu Biochemii objął członek korespondencyjny PAN, prof. dr hab. Józef Heller.

Zakład Biochemii PAN stał się zalążkiem Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, który został powołany jako samodzielna placówka naukowo-badawcza Uchwałą Nr 10/56 Prezydium Polskiej Akademii Nauk z dn. 10 stycznia 1956 r. Powyższa uchwała Prezydium PAN została zatwierdzona przez Radę Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Uchwałą Nr 85/57 z dn. 14 marca 1957 r. Na Instytut Biochemii i Biofizyki złożyło się kilka pracowni rozmieszczonych w Warszawie oraz Gdańsku: Pracownia Biochemii Ewolucyjnej – w gmachu Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej na terenie Uniwersytetu Warszawskiego, Pracownia Biochemii Roślin – w gmachu SGGW, Pracownia Biochemii Drobnoustrojów przy ul. Oczki oraz Pracownia Biochemii Patologicznej, zajmująca się głównie prątkiem gruźlicy – w Gdańsku. Tematyka badawcza Instytutu była wielokierunkowa, gdyż prof. Heller uważał:
„…że lepiej będzie rozciągnąć działalność na wiele kierunków. Myślałem o przyszłości, o wykształceniu kadr w wielu dziedzinach biochemii.”

Rozproszone pracownie znalazły się pod wspólnym dachem dopiero w 1963 roku, gościnnie w gmachu zbudowanym dla Instytutu Przemysłu Fermentacyjnego i innych resortowych instytutów przemysłu spożywczego, przy ulicy Rakowieckiej 36, co miało istotne znaczenie we wprowadzeniu w Instytucie badań in vivo. Zmiana profilu badawczego z badań fizjologicznych na badania molekularne nastąpiła dzięki scaleniu Instytutu w jednym miejscu i wsparciu finansowemu, które pozwoliło na zakup nowoczesnej aparatury badawczej. Po przeprowadzeniu się w 1993 roku Instytutu do własnego, obecnego gmachu przy ul. Pawińskiego 5A, dokonał się następny krok w rozwoju badań, w kierunku bioinformatyki.

W okresie od 1 czerwca 2024 r. do 31 maja 2025 r. w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN odbywały się obchody Jubileuszu 70 lat IBB. Powołano Komisję Obchodów Jubileuszu, której przewodniczył prof. dr hab. Jacek Hennig. Komisja zaplanowała i wdrożyła w życie szereg wydarzeń i działań przybliżających historię IBB PAN.

Od 15 maja 2024, w holu głównym Instytutu, prezentujemy ekspozycję artefaktów, sprzętów oraz szkła laboratoryjnego używanych w IBB PAN w drugiej połowie XX w. W ten sposób staramy się Społeczności Instytutowej, naszym Gościom, a także osobom przechodzącym przez nasz Instytut, zaprezentować narzędzia, za pomocą których kiedyś pracowaliśmy – jesteśmy pewni, że będzie to interesujące nie tylko dla nas!

W dniu 10.10.2024 o godzinie 10 odbyły się uroczyste obchody jubileuszu. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do obejrzenia nagrania z uroczystości: 70 lat IBB. Więcej o historii IBB można się dowiedzieć z materiałów poświęconych poszczególnym dekadom w historii IBB: Początki, Lata 50-te, Lata 60-te, Lata 70-te, Lata 80-te, Lata 90-te, Po roku 2000, oraz z dodatkowych materiałów.

Więcej informacji na temat IBB można znaleźć tutaj: Nauka w IBB PAN 2024

Listy gratulacyjne

Z okazji 70-lecia IBB otrzymaliśmy wiele listów gratulacyjnych. Serdecznie dziękujemy za wszystkie miłe słowa i życzenia skierowane do Dyrekcji i Pracowników Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, które wyrażono zarówno na scenie, jak i za kulisami, podczas obchodów 70-lecia Instytutu. Dziękujemy także za prezenty oraz listy, które wzbogacą naszą siedzibę lub będą starannie przechowywane w archiwum. Z uwagi na ograniczenia czasowe, większość listów gratulacyjnych nie mogła zostać odczytana podczas uroczystości, jednakże jesteśmy ogromnie wdzięczni za wyrazy uznania od tak szanownych osób, reprezentujących zaszczytne instytucje wymienione poniżej. Państwa wsparcie i życzliwość mają dla IBB PAN ogromne znaczenie.

Z listami gratulacyjnymi z okazji 70-lecia IBB PAN można zapoznać się poniżej:

Ambasador Turcji w Polsce, Sz. P. Rauf Alp Denktaș

Minister Nauki, Sz. P. Dariusz Wieczorek

Prezes Polskiej Akademii Nauk, prof. dr hab. Marek Konarzewski

Dziekan oraz Przewodniczący Rady Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN, prof. dr hab. Krzysztof W. Nowak, prof. dr hab. Romuald Zabielski

Przewodnicząca Komitetu Biotechnologii PAN, prof. dr hab. Ewa Łojkowska

Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. Rafał Krenke

Rektor Politechniki Morskiej w Szczecinie, dr hab. inż. kpt.ż.w. Wojciech Ślączka

Dziekan Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Jolanta Jura

Dziekan Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Sławomir Sęk

Dyrektor Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Krzysztof Sobczak

Dyrektor Instytutu Biologii SGGW, prof. dr hab. Agnieszka Gniazdowska-Piekarska