JADE Health (JA)

• Projekt, w którym uczestniczy 47 podmiotów z 17 krajów, otrzyma 5 mln euro w ciągu trzech lat.
• Ponad 7500 obywateli zostanie objętych 44 działaniami pilotażowymi przewidzianymi w ramach projektu.
• Projekt dotrze do ponad 2 000 000 obywateli, aby zwiększyć świadomość na temat demencji i innych zaburzeń neurologicznych.

Najważniejszym celem projektu JADE Health jest podnoszenie świadomości na temat demencji oraz promowanie wczesnego wykrywania zaburzeń neurologicznych poprzez badania przesiewowe i profilaktykę, szczególnie wśród populacji wysokiego ryzyka. Ponadto JADE Health stara się podnosić świadomość społeczną na temat demencji, zapewniając odpowiednią edukację krewnym, pracownikom systemu opieki i innym kluczowym interesariuszom. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez wymianę najlepszych praktyk, zwiększenie nacisku na profilaktykę i wczesne wykrywanie, oraz poprzez wdrożenie nowego modelu diagnostyki i leczenia, z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii.

Zaburzenia psychiczne stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego ze względu na ich częste występowanie, znaczny wpływ na jakość życia i wynikające z nich obciążenia ekonomiczne, dlatego wymagają podjęcia działań politycznych. Według danych WHO problemy zdrowia psychicznego kosztują 600 miliardów euro rocznie, co stanowi 4,1% PKB. Pandemia jeszcze zaostrzyła ten kryzys, szczególnie dotykając osoby młode i te z wcześniej istniejącymi schorzeniami.

Jednocześnie na świecie stale rośnie populacja osób starszych, obecnie już 9% osób ma ponad 64 lata. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) przewiduje, że do 2050 r. liczba ta wzrośnie do 16%, co oznacza, że co szósta osoba będzie w wieku powyżej 64 lat (ONZ 2019; Yang, Zheng i Zhao 2021). Zaburzenia neurodegeneracyjne, takie jak demencja i choroby pokrewne – w tym choroba Alzheimera – stanowią siódmą najczęstszą przyczynę zgonów na świecie i główną przyczynę niesamodzielności wśród osób starszych. Dotykają one obecnie ponad 55 milionów osób na całym świecie.

Projekt JADE Health pomoże zebrać cenne informacje na temat globalnego wpływu demencji, obejmującego jej oddziaływanie na społeczeństwo, środowisko i rodzinę. Partnerami konsorcjum są krajowe i regionalne ministerstwa zdrowia, jednostki służby zdrowia, instytucje zdrowia publicznego, uniwersytety medyczne, organizacje badawcze, fundacje zajmujące się kwestiami zdrowotnymi, ośrodki leczenia demencji i zdrowia psychicznego oraz gminy. Multidyscyplinarny charakter konsorcjum pozwala zająć się demencją w całym jej spektrum, od środków zapobiegawczych i strategii wczesnego wykrywania aż po opcje leczenia i rozwój skutecznych działań publicznych, w celu poprawy jakości życia zarówno osób chorych, jak i ich otoczenia.

Konsorcjum JADE Health  jednoczy w walce z demencją  aż 17 krajów europejskich: Hiszpanię, Danię, Maltę, Estonię, Norwegię, Włochy, Ukrainę, Niemcy, Słowenię, Finlandię, Łotwę, Polskę, Bułgarię, Węgry, Chorwację, Czechy i Litwę. Zakrojona na szeroką skalę inicjatywa ułatwi stworzenie kompleksowego obrazu problematyki demencji w całej Europie.

Partnerzy projektu – instytucje z 17 krajów, w tym 22 Podmioty Stowarzyszone (Affiliated Entities) i 8 Partnerów Stowarzyszonych (Affiliated Partners) – a także główni interesariusze zebrali się w dniach 12–13 lutego 2025 r. w Meridzie w Hiszpanii na wydarzeniu inaugurującym wspólne działania JADE Health. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Fundacion Para La Formacion e Investigacion de los Profesionales de la Salud de Extremadura (FUNDESALUD), partnera wiodącego i koordynatora konsorcjum.

Instytut Biochemii i Biofizyki PAN uczestniczy w projekcie JADE Health jako Podmiot Stowarzyszony. IBB PAN będzie brał udział w zadaniach związanych z wczesnym wykrywaniem zaburzeń neurokognitywnych za pomocą biomarkerów oraz opracowaniem nowych modeli opieki personalizowanej. W projekcie będą uczestniczyły Zespoły Prof. dr hab. Tomasza Sarnowskiego (lider z ramienia IBB PAN), Prof. dr hab. Piotra Zielenkiewicza, Prof. dr hab. Michała Dadleza oraz Prof. dr hab. Wojciecha Bala.

Finansowane przez unijny fundusz EU4Health wspólne przedsięwzięcie będzie trwało trzy lata i będzie koordynowane zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym przez FUNDACION PARA LA FORMACION E INVESTIGACION DE LOS PROFESIONALES DE LA SALUD DE EXTREMADURA (FUNDESALUD).

^{Projekt JADE Health jest finansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Zdrowia i Cyfryzacji (HADEA). Ani Unia Europejska, ani organ przyznający nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.}